Polifenole to substancje pochodzenia roślinnego, które odgrywają niezwykle istotne role w diecie człowieka. Mają wyjątkowe właściwości, dlatego coraz częściej mówi się o ich znaczeniu w profilaktyce i leczeniu różnych powszechnych schorzeń. Związki polifenolowe naturalnie występują w owocach i warzywach, roślinach strączkowych, a także herbacie, kawie, kakao czy oliwie z oliwek. W artykule wyjaśniamy, czym są polifenole i jakie mają właściwości, a także podpowiemy, w jakich produktach występują.
Polifenole to grupa ponad 8000 związków organicznych, które naturalnie występują w naziemnych częściach roślin. Ich naturalnym źródłem są różne owoce, warzywa, rośliny strączkowe, nasiona oraz napoje, takie jak herbata, kawa, kakao czy czerwone wino.
Obecność związków polifenolowych oraz ich ilość, w dużym stopniu kształtuje właściwości sensoryczne produktów roślinnych, wpływając na ich smak, barwę oraz konsystencję. Antocyjany nadają intensywnie fioletowo-granatowego koloru borówkom czy aronii. Katechiny odpowiadają za cierpki smak herbaty, a naryngenina za gorzki smak grejpfrutów.

Polifenole to substancje bioaktywne, które wykazują szereg wyjątkowo korzystnych właściwości na organizm człowieka. Mają silne działanie:
Polifenole odpowiadają m.in. za neutralizowanie wolnych rodników, których nadmiar może prowadzić do stanu zapalnego i uszkodzeń DNA komórek. Brak równowagi między ilością wolnych rodników a substancjami, które je wyciszają, przyspiesza procesy starzenia komórek i zwiększa ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych.
Polifenole to najliczniejsza grupa związków przeciwutleniających występujących w tkankach roślin. Związki polifenolowe klasyfikuje się biorąc pod uwagę m.in. ich budowę chemiczną oraz właściwości na:
1. Flawonoidy.
To najliczniejsza grupa polifenoli, odpowiedzialna na barwę i aromat roślin. Mają silne działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Ich najbogatszym źródłem są intensywnie wybarwione owoce i warzywa np. czerwona kapusta, borówki, maliny, jagody.
2. Kwasy fenolowe.
To związki polifenolowe obecne przede wszystkim w kawie, herbacie i oliwie z oliwek. Mają cierpki lub gorzki smak i charakteryzują się silnym działaniem przeciwutleniającym. Ponadto obniżają poziom cholesterolu we krwi, dzięki czemu zmniejszają ryzyko rozwoju chorób serca i układu krążenia.
3. Lignany.
Są nazywane również fitoestrogenami, ponieważ ich budowa i działanie przypominają kobiece hormony płciowe estrogeny. Znajdują się m.in. w siemieniu lnianym, nasionach chia, sezamie oraz niektórych pełnoziarnistych produktach. Wspierają gospodarkę hormonalną, co jest szczególnie ważne w diecie kobiet podczas menopauzy oraz z niskim poziomem estrogenów. Ponadto wykazują działanie przeciwzapalne i wspierają funkcjonowanie układu krążenia.

4. Stilbeny.
To związki, które chronią rośliny przed patogenami i promieniowaniem UV. Najbardziej znanym przedstawicielem tej grupy polifenoli jest resweratrol, obecny w winogronach i czerwonym wytrawnym winie. Wykazuje on silne działanie przeciwutleniające i ochronne na naczynia krwionośne.
Polifenole znajdują się w wielu popularnych i łatwo dostępnych produktach, dlatego stosunkowo łatwo włączyć je do codziennej diety. Ich źródłem są owoce, kwiaty, łodygi i liście różnych roślin.

Regularne włączenie do diety produktów bogatych w polifenole to istotny krok w kierunku poprawy zdrowia i samopoczucia. Poniżej szczegółowo przybliżamy zdrowotne właściwości polifenoli.
Polifenole wykazują silne właściwości przeciwutleniające. Neutralizują nadmiar i ograniczają powstawanie nowych wolnych rodników, które w nadmiarze sieją spustoszenie w organizmie. Dzięki temu zmniejszają ryzyko uszkodzeń komórek, spowalniają procesy ich starzenia i chronią przed stresem oksydacyjnym.
Związki polifenolowe uszczelniają i uelastyczniają naczynia krwionośne. Pomagają obniżać poziom trójglicerydów i „złego” cholesterolu LDL we krwi, jednocześnie zwiększając poziom „dobrego” cholesterolu HDL. Przyczyniają się również do obniżenia ciśnienia tętniczego, co w znacznym stopniu odciąża pracę serca. Dzięki tym właściwościom regularne spożywanie związków polifenolowych z dietą może zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób układu krwionośnego, takich jak zawał serca, choroba wieńcowa, miażdżyca czy choroba niedokrwienna serca. Najsilniejsze działanie ochronne w tym kierunku stwierdzono w przypadku regularnego spożycia flawonoidów.

Badania naukowe sugerują, że polifenole mogą hamować aktywność enzymów odpowiedzialnych za rozwój niektórych nowotworów, ograniczać rozrost istniejących guzów i zmniejszać ryzyko przerzutów. Dzieje się tak, ponieważ mogą hamować powstawanie nowych naczyń krwionośnych tworzącej się zmiany. Sprawia to, że do guza nie docierają substancje odżywcze transportowane przez krew. Najsilniejsze działanie w tym kierunku stwierdzono dla gingerolu obecnego w imbirze, galusanu epigalkokatechiny, który występuje w zielonej herbacie oraz resweratrolu z czerwonych winogron. Należy jednak podkreślić, że dieta bogata w polifenole może jedynie wspierać profilaktykę i leczenie – nigdy nie zastąpi terapii medycznej.
Polifenole korzystnie wpływają na gospodarkę węglowodanową, co ma znaczenie w profilaktyce i leczeniu insulinooporności oraz cukrzycy typu 2. Wykazano m.in., że związki zawarte w zielonej herbacie pomagają obniżać poziom glukozy i insuliny we krwi, co odciążą trzustkę i ma korzystny wpływ na samopoczucie.
Przewlekły stan zapalny w organizmie, często związany z nadmierną masą ciała, zwiększa ryzyko rozwoju wielu chorób. Polifenole, dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym, pomagają go wyciszać i wspierają organizm w walce z jego skutkami.
Jeśli chcesz mieć pewność, że Twój jadłospis jest odpowiednio skomponowany i wspiera Twoje zdrowie, skorzystaj z oferty cateringu dietetycznego Dieta Premium. Niezależnie od tego, którą dietę pudełkową wybierzesz, zyskujesz pewność, że posiłki będą uwzględniały dozwolone produkty bogate w związki polifenolowe. Zamów dietę niskoglikemiczną lub dietę dla diabetyka i ciesz się wykwintnym smakiem zbilansowanych dań i stabilnym poziomem cukru we krwi.
Bibliografia:
Mgr Martyna Matyas
Magister dietetyki, absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, specjalizująca się w tworzeniu merytorycznych treści z zakresu żywienia i zdrowego stylu życia. Łączy wiedzę naukową z umiejętnością pisania przystępnych i angażujących tekstów, redagując artykuły oparte na aktualnych badaniach i rekomendacjach dietetycznych. Nieustannie poszerza swoją wiedzę, uczestnicząc w szkoleniach oraz śledząc nowinki ze świata dietetyki i medycyny. Jej celem jest edukacja czytelników i wspieranie ich w świadomym podejściu do zdrowia i odżywiania.