Dieta przy dnie moczanowej – co jeść, a czego unikać?

Dna moczanowa to choroba, która wymaga nie tylko leczenia farmakologicznego, ale również odpowiednio zbilansowanego menu. Właściwie skomponowana dieta przy dnie moczanowej pozwala kontrolować chorobę, skutecznie zmniejszyć ryzyko napadów i poprawić samopoczucie na co dzień. Jak powinien wyglądać jadłospis osób zmagających się z podagrą? Z artykułu dowiesz się, jakich produktów unikać, a które warto włączyć do codziennego menu, a także dlaczego przy dnie moczanowej trzeba pić nawet 3 litry płynów dziennie.

Spis treści: 

1. Czym jest dna moczanowa?
2. Przyczyny dny moczanowej
3. Objawy dny moczanowej
4. Najważniejsze zasady diety przy dnie moczanowej 
5. Dieta przy dnie moczanowej – co jeść?
6. Dieta przy dnie moczanowej – czego unikać?
7. Dieta moczanowa i nawodnienie – klucz do sukcesu
8. Jadłospis w diecie moczanowej – przykładowe menu

Czym jest dna moczanowa?

Dna moczanowa, znana również jako podagra lub skaza moczanowa, to przewlekła choroba zapalna stawów. Wynika z odkładania się kryształów moczanu sodu w płynie stawowym, które następnie tworzą złogi. Ich obecność powoduje ból, stan zapalny i ograniczoną ruchomość zajętego stawu.

Przyczyny dny moczanowej 

Przyczyną dny moczanowej jest podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi, określane stanem hiperurykemii. Do wzrostu poziomu kwasu moczowego prowadzi:

• długotrwałe stosowanie diety wysokopurynowej – wysokokalorycznej, bogatej w produkty odzwierzęce, żywność wysokoprzetworzoną, a ubogiej w warzywa i owoce,
• częste picie alkoholu – zwłaszcza piwa,
• brak lub nadmierny wysiłek fizyczny. 

Dna moczanowa może rozwinąć się w wyniku stosowania niektórych leków lub jako następstwo choroby rozrostowej np. nowotworowej.

Objawy dny moczanowej

Gdy chory nie stosuje się do zaleceń lekarskich może dojść do tzw. napadu dny moczanowej, który pojawia się nagle i niespodziewanie – przeważnie w nocy lub nad ranem. Jego objawy to: 

• nagły ostry ból stawu lub stawów (często dużego palucha u stopy), 
• obrzęk stawu i zaczerwienienie skóry, 
• ograniczona ruchomość, 
• gorączka. 

Najważniejsze zasady diety przy dnie moczanowej 

Dieta przy podagrze ma kluczowe znaczenie dla opanowania ataku dny moczanowej i zapobiegania nawrotom. Co warte podkreślenia, przestrzeganie zaleceń minimalizuje ryzyko poważnych powikłań stawowych i nerkowych, jakie mogą być następstwem częstych napadów dny. 

Przy skazie moczanowej zalecana jest dieta niskopurynowa. Polega ona na ograniczeniu spożycia produktów bogatych w związki purynowe, ponieważ w organizmie przekształcają się w kwas moczowy. Osoby z nadwagą lub otyłością powinny połączyć jej zalecenia z dietą o obniżonej kaloryczności, co pozwoli systematycznie redukować nadmierną masę ciała. Aby schudnąć przy dnie moczanowej szczególnie nie wskazane są głodówki lub diety o bardzo niskiej podaży kalorii, ponieważ mogą wywołać napad dny. 

Bardzo ważnym elementem diety niskopurynowej jest odpowiednie nawodnienie. Picie kilku litrów wody dziennie wspomaga wydalanie kwasu moczowego wraz z moczem, co pomaga obniżyć jego poziom we krwi. 

Dieta przy dnie moczanowej – co jeść?

Dieta niskopurynowa to podstawa żywienia w dnie moczanowej. Polega na ograniczeniu spożycia produktów, które dostarczają dużo puryn. Dzięki temu zmniejsza się stężenie kwasu moczowego we krwi oraz ryzyko powstawania kryształów moczanowych w stawach.

Dieta przy dnie moczanowej powinna opierać się na żywności pochodzenia roślinnego z niewielkim udziałem produktów odzwierzęcych o niskiej zawartości tłuszczów. Bazę bezpiecznych produktów do komponowania posiłków przy dnie moczanowej stanowią: 

• różnorodne warzywa – sałata, pomidor, ogórek, cukinia, bakłażan, kalarepka, brokuły, kalafior, dynia, marchew, pietruszka itp.,
• różnorodne owoce – wiśnie, borówki, truskawki, maliny, pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, jabłka, gruszki, banany itp.,
• produkty pełnoziarniste – kasza gryczana, kasza jaglana, pęczak, bulgur, ciemny makaron, płatki owsiane, ryż brązowy, pieczywo razowe, pumpernikiel, otręby, mąka typ 1850 i 2000, mąka gryczana itp.,
• produkty mleczne chude lub o średniej zawartości tłuszczu – jogurt naturalny, kefir, mleko, maślanka, ser mozzarella, twaróg, ricotta itp.,
• roślinne zamienniki produktów mlecznych np. napój sojowy, napój owsiany, jogurt sojowy, tofu itp.,
• nasiona roślin strączkowych – soczewica, fasola, groch, ciecierzyca – a także makaron z ciecierzycy i zielonego groszku oraz mąka z cieciorki,
• orzechy, nasiona i pestki oraz mąki orzechowe,
• oleje roślinne – oliwa z oliwek, olej lniany, olej rzepakowy,
• zioła i przyprawy.

W menu osób z dną moczanową można uwzględnić nieduże ilości mięsa drobiowego i chudych ryb (np. okoń, dorsz). W zależności  od indywidualnego przypadku, wielkość porcji oraz częstotliwość spożycia wspomnianych produktów powinien dobrać dietetyk. Warto również pamiętać, aby mięso i ryby gotować w dużej ilości wody. Pomaga to obniżyć zawartość puryn w mięsie. Bulion można pozostawić dla osób, które nie chorują na skazę moczanową.

Dieta przy dnie moczanowej – czego unikać?

Spożycie niektórych produktów znacząco zwiększa ryzyko ataków dny moczanowej, ponieważ przyczyniają się do wzrostu poziomu kwasu moczowego we krwi. W diecie przy dnie moczanowej, należy unikać produktów bogatych w puryny, takich jak:

• czerwone mięso wołowe i wieprzowe – zwłaszcza tłuste kawałki,
• przetwory mięsne np. kiełbasy, parówki, wędlina,
• podroby oraz przetwory mięsne, które je zawierają np. kiszka ziemniaczana, pasztet,
• tłuszcze odzwierzęce – smalec, masło,
• buliony, sosy i zupy gotowane na mięsie, rybach lub owocach morza – w trakcie gotowania związki purynowe przedostają się do wywaru,
• owoce morza np. małże, krewetki, sardynki,
• tłuste ryby w dużych ilościach np. łosoś, halibut,
• produkty zbożowe oczyszczone np. chleb biały, zwykły ryż, kajzerki, 
• słodkie i słone wypieki, słodycze,
• słodzone napoje,
• produkty wysoko przetworzone, dania instant,  
• alkohol, nikotyna.

Dieta moczanowa i nawodnienie – klucz do sukcesu

Właściwe nawodnienie to jeden z filarów terapii dny moczanowej. Duża ilość płynów wypijanych w ciągu dnia przyspiesza wydalanie kwasu moczowego i zapobiega jego krystalizacji w płynie stawowym. 

Osobom z podagrą zaleca się picie nawet 2,5-3 l płynów każdego dnia. Preferowana jest zwykła woda niskozmineralizowana, ale warto również sięgać po napary ziół np. z pokrzywy, skrzypu polnego, brzozy, morwy białej czy mięty. 

Jadłospis w diecie moczanowej – przykładowe menu

Śniadanie: kanapki z chleba razowego z domowym twarożkiem (chudy twaróg wymieszany z naturalnym jogurtem) z rzodkiewką i szczypiorkiem, cząstki papryki do chrupania

II śniadanie: jogurt naturalny z otrębami owsianymi, orzechami włoskimi i malinami

Obiad: gulasz z ciecierzycy, papryki, cukinii i pieczarek podany z kaszą jaglaną i posypany natką pietruszki

Podwieczorek: sałatka z czerwonej fasoli, ryżu brązowego, kukurydzy i czerwonej cebulki z oliwą z oliwek

Kolacja: zupa krem z brokułów, pełnoziarniste grzanki z serem mozzarella

Dieta przy dnie moczanowej odgrywa kluczową rolę w leczeniu i profilaktyce choroby. Spożycie produktów niskopurynowych, dbanie o nawodnienie oraz rozsądna redukcja masy ciała, pomagają zmniejszyć stężenie kwasu moczowego w organizmie i zapobiegać napadom dny moczanowej. Wybierając produkty zalecane i unikając tych bogatych w puryny, możemy skutecznie wspierać terapię dny moczanowej i poprawić jakość życia.

Jeśli potrzebujesz zbilansowanej diety, skorzystaj z cateringu dietetycznego Dieta Premium. Osobom z dną moczanową polecamy do przetestowania dietę wegańską lub wegetariańską, które (podobnie jak pozostałe diety z oferty) zostały  skomponowane przez doświadczonego dietetyka.

Bibliografia:

Włodarek D., Lange E., Kozlowska L., Głąbska D.: Dietoterapia. Warszawa 2015.

Autor:

Mgr Martyna Matyas

Magister dietetyki, absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, specjalizująca się w tworzeniu merytorycznych treści z zakresu żywienia i zdrowego stylu życia. Łączy wiedzę naukową z umiejętnością pisania przystępnych i angażujących tekstów, redagując artykuły oparte na aktualnych badaniach i rekomendacjach dietetycznych. Nieustannie poszerza swoją wiedzę, uczestnicząc w szkoleniach oraz śledząc nowinki ze świata dietetyki i medycyny. Jej celem jest edukacja czytelników i wspieranie ich w świadomym podejściu do zdrowia i odżywiania.